Kolven

Moedermelk is goed voor de gezondheid van de baby. Als de baby niet aan de borst kan drinken, is kolven een mogelijkheid. Kolven is het stimuleren en opvangen van moedermelk uit de borst. Het kan met de hand of met een elektrisch kolfapparaat. Soms duurt het even voor het echt goed gaat.

Door het kolven ontstaat er in de borst een toeschietreflex. Door die reflex komt de melk uit de borst. Die melk kan opgevangen worden. Regelmatig kolven zorgt ervoor dat er steeds meer moedermelk wordt gemaakt.

• Kolven lukt niet altijd meteen. U moet het leren.
• Het is normaal dat er in het begin maar enkele druppels uit de borst komen.
• De hoeveelheid afgekolfde melk is per keer, maar ook per borst verschillend.
• Gebruik bij het douchen liever geen zeep op de tepels.

• Was de handen voor het kolven.
• Masseer uw borsten rondom met de handpalm, vanaf de borstkas naar de tepel toe. Streel over de huid van de borst en de tepel. U kunt de borsten licht schudden terwijl u iets voorover leunt.
• Laat uw borst in uw hand rusten met de vingers eronder. De duim ligt erop, ongeveer op de rand van de tepelhof.

• Een wat zwaardere borst kunt u eerst wat optillen.
• Druk de borst een beetje in naar de borstkas toe. Zorg dat u de vingers niet verplaatst.
• Knijp de borst nu met duim en vingers in een regelmatig ritme van de borstkas naar het uiteinde van de tepel toe. 
• Verplaats de vingers van de hand tussendoor rond de borst. Doe dit in de richting van de wijzers van de klok.
• Het kan een paar minuten duren voordat de melk begint te komen. De verpleegkundige kan u helpen.
• Kolven mag geen pijn doen.

Ziekenhuis Rivierenland Tiel gebruikt een helemaal automatische elektrische borstkolf. Hiermee kunt u 2 borsten tegelijk kolven. In de eerste dagen is er een opstartprogramma. Vanaf dag 4 kolft u altijd met het maintainprogramma. De verpleegkundige kan u helpen.

• Was de handen voor het kolven.
• De borsten hebben voor het kolven geen extra verzorging nodig.
• Zet de spullen voor het kolven klaar. Zorg dat het flesje zo schoon mogelijk blijft.
• Zorg voor de toeschietreflex, bijvoorbeeld door de borsten te masseren.
• Gebruik een goed passend borstschild.
• Houd uw borst vast en zet het borstschild op de tepel. Duw de borst niet in het borstschild.
• Zorg dat de tepel goed in het midden van het borstschild zit.
• Zoek naar een prettige zuigkracht van de kolf. Zorg dat u voelt dat er aan de borst gezogen wordt. Het mag geen pijn doen. Van (te) hard zuigen komt er niet meer melk. Te zacht zuigen zorgt voor minder melk.
• Kolf 10 tot 15 minuten tot de borsten soepel zijn. Kolft u langer dan 15 minuten per borst, overleg dan met de verpleegkundige. Als u 2 borsten tegelijk kolft, kunt even stoppen als er minder melk komt. U kunt dan de borsten even masseren. U kunt ook gebruik maken van de druppelknop, om de kolf opnieuw in de stimulatiefase te zetten.
• Als u liever 1 borst kolft, kunt u afwisselen van borst. U kunt bijvoorbeeld het volgende schema gebruiken:
  5 minuten borst links, 5 minuten borst rechts, daarna 3 minuten borst links, 3 minuten borst rechts, en dan 2 minuten borst links, 2 minuten borst rechts.
• Sluit na het kolven het flesje. Raak de binnenkant van de dop niet aan.
• Zorg ervoor dat altijd de naam van uw kindje, de datum en de tijd op het flesje staan. U krijgt daarvoor stickers van het ziekenhuis.

Na het kolven

• Smeer de laatste druppel melk uit over de tepel. Dit beschermt de tepels. Laat deze even drogen aan de lucht voordat u uw bh aandoet. Als u wilt kunt een zoogkompres gebruiken.
• De voeding van 1 kolfsessie in 1 flesje verzamelen.
• Maak de kolfspullen schoon met koud water en daarna heet water.
  Droog het af met een papieren handdoek en doe het weer in uw eigen kolfbak tot de volgende kolfsessie. 
• Elke dag wordt het kolfsetje op de afdeling vervangen. Heeft u een eigen kolf(set) dan moet u zelf dagelijks de set steriliseren.

Met de hand en elektrisch kolven 

Het is bekend dat de combinatie van met de hand en elektrisch kolven goed werkt voor het aanmaken van melk.

Naast het voeden van de baby aan de borst kunt u direct of een uur na het voeden kolven. Het zorgt ervoor dat er extra moedermelk wordt aangemaakt.

De toeschietreflex werkt door het hormoon oxytocine. Dit hormoon ontstaat als de borsten worden geprikkeld, bijvoorbeeld door strelen, masseren en schudden. Het kan ook gebeuren als u de baby hoort huilen of zelfs als u naar uw kindje kijkt of na het knuffelen. Het beginnen van de toeschietreflex is per moeder verschillend. Soms is het nodig om de toeschietreflex te helpen voor het kolven. Er zijn verschillende manieren:

• Zorg voor een prettige omgeving: privacy, goede temperatuur, fijne stoel.
• Kolf bij uw kindje. 
• Na het knuffelen helpt de oxytocine extra mee.
• Kijk naar een foto of video van uw kindje. 
• Warmte en ontspanning van de borst. Leg bijvoorbeeld een warme doek op de borst of neem een warme douche.
• Uw borsten masseren voor het kolven, de tepels stimuleren met uw hand.
• Er een gewoonte van maken met iets drinken, ontspanningsoefeningen of altijd dezelfde stoel.
• Afleiding zoeken door te ontspannen, rustige ademhaling, tv-kijken of muziek luisteren.
• Gebruik oxytocine-neusspray. Laat u hierover adviseren door de verpleegkundige of lactatiekundige.

Begin met minimaal 8 keer per dag kolven. Dit kan elke 2 tot 3 uur.

’s Nachts kolven zorgt voor nog meer aanmaak van melk en is daarom belangrijk. Laat de periode tussen het kolven niet langer zijn dan 6 uur. Kolf zeker als u in de nacht stuwing hebt.

Als uw kindje op de kinderafdeling ligt, krijgt u een kolfdagboekje. Hierin kunt u bijhouden hoeveel u kolft per keer en per dag. Zo kunt u samen met de verpleegkundige zien of het goed gaat met het aanmaken van moedermelk.

Als u langere tijd moet kolven is het vaak mogelijk het schema aan te passen. Overleg dit met de verpleegkundige of lactatiekundige.

In het ziekenhuis kolven

Bewaartijden in het ziekenhuis

• Op kamertemperatuur: 3 uur
• Koelkast: 48 uur
• Diepvries: moedermelk kan worden ingevroren in het ziekenhuis, om het mee naar huis te nemen.

Moedermelk meenemen kan in een koeltas met koelelementen. Thuis moet het binnen 24 uur ingevroren worden.

Thuis kolven

Moedermelk die u thuis kolft, moet direct in de koelkast gezet worden. Moedermelk meenemen naar het ziekenhuis kan in een koeltas met koelelementen. 

Voor een gezond kindje thuis gelden andere houdbaarheidsregels. U kunt daar meer over lezen op de website van La Leche League(https://www.borstvoeding.nl/afkolven-en-bewaren/bewaren-van-moedermelk/#:~:text=Melk%20die%20op%20korte%20termijn,de%20temperatuur%20het%20meest%20constant.).

Warm de moedermelk op in een flessenwarmer of een pannetje handwarm water. Voel op de binnenkant van uw pols of de melk niet te heet is.

Opwarmen in de magnetron

Moedermelk verliest bij te hoge temperaturen waardevolle antistoffen. In de magnetron is de kans op te heet worden groot. 

Gebruik de magnetron alleen op de laagste stand. Verwarm de moedermelk kort. Stop tussendoor om de melk voorzichtig te schudden. Zo verdeelt u de warmte door de melk. Laat de speen niet op de fles zitten in de magnetron. Controleer de temperatuur op de binnenkant van uw pols.

Als u thuis wilt kolven kunt u spullen huren.  Regel dit ruim van tevoren. 
Voor het huren en kopen van materiaal kunt u terecht bij: Vegro(https://www.vegro.nl/webwinkel/zwanger-kraamtijd-en-baby/kraamtijd/borstkolven/borstkolfapparaat-2-fasen-pluskaart-50220) Thuiszorgwinkel Tiel, Culemborg of Geldermalsen.

Borstvoedingsorganisatie La Leche League(https://www.borstvoeding.nl/)

Voedingscentrum: Alles over het geven van borstvoeding(https://www.voedingscentrum.nl/nl/zoek.aspx?query=Borstvoeding)