Lymfoedeem is een abnormale ophoping van lymfevocht in een lichaamsdeel. Het ontstaat als de lymfevaten niet in staat zijn dit vocht af te voeren.
Oorzaak
De oorzaak van lymfoedeem is een beschadiging of afwezigheid van lymfevaten en/of een te grote productie van lymfevocht.
Vormen van lymfoedeem
Er bestaan 2 vormen van lymfoedeem: primair en secundair.
Primair lymfoedeem
Lymfoedeem kan aangeboren zijn, men spreekt dan van primair lymfoedeem. Vanaf de geboorte zijn er minder lymfevaten aanwezig of deze functioneren minder goed dan normaal, waardoor er in de loop van het leven zwelling kan ontstaan. De lichte vorm van primaire lymfoedeem ontstaat tussen het 18de en 35ste levensjaar. Bij uitgebreidere vormen kan dit ook vanaf jonge leeftijd aanwezig zijn.
Secundair lymfoedeem
Secundair lymfoedeem komt vaker voor dan primair lymfoedeem. Het ontstaat door een beschadiging van de lymfevaten of lymfeklieren. Aan de armen kan dit ontstaan na verwijdering van de okselklieren bij borstkanker of een melanoom. Lymfoedeem aan de benen kan ontstaan na verwijdering van de lymfeklieren in de buik of lies, of na bestraling in deze gebieden. Daarnaast kan lymfoedeem in de benen worden veroorzaakt door trombose in één van de diepe aderen van het been, langdurig bestaande spataderen of doorgemaakte infecties (bijv. wondroos). Ook na een ongeval of grote operatie kan lymfoedeem ontstaan.
Lipoedeem
Daarnaast bestaat er nog het zogenoemde lipoedeem wat letterlijk vetzwelling betekend. Dit is een chronische aandoening van het vetweefsel die vrijwel uitsluitend bij vrouwen voorkomt. Bij mannen wijst lipoedeem op een hormonale stoornis. Bij lipoedeem is er sprake van een ongelijkmatige vetverdeling over het lichaam. Lipoedeem komt meestal voor aan het onderlichaam soms ook op de armen.